Bomenbeleid

In het voorjaar van 2019 hebben inwoners en belangengroepen hun ideeën, suggesties en visie op bomen met ons gedeeld. Alle input die gegeven is tijdens het Boomcafé hebben we afgewogen en zo goed als mogelijk meegenomen in het bomenbeleid.

De belangrijkste signalen die we hebben gekregen zijn:

• Ga voor de juiste boom op de juiste plek met een goede groeiplaats zodat bomen goed kunnen groeien. Hiermee voorkom je ook toekomstige overlast en zorg je dat bomen met het juiste idee geplant worden.
• Een bepaalde mate van overlast zullen we moeten accepteren, ben zuinig op de bomen.
• Onderneem ook actie wanneer overlast echt te erg is. Ga (her)inrichten met oog voor juiste boom juiste plek.
• Bescherm bestaande bomen beter bij werkzaamheden.
• Ga beter communiceren over je bomen en beheer. Draag de waarde uit en communiceer ook wat je van plan bent in beheer. Duidelijkheid en goede argumentatie zorgen voor draagvlak.

Bij (her)inrichting en planontwikkeling zoveel mogelijk bestaande bomen meenemen door deze vroegtijdig in beeld te brengen.

Bomen zijn speciaal. In de openbare ruimte zijn maar weinig dingen even symbolisch voor tegelijkertijd het verleden als de toekomst. Daarnaast worden bomen heel lang sterker, gezonder en waardevoller als ze ouder worden, terwijl wegen, bruggen en riolen na de aanleg direct beginnen te slijten.

In ons bomenbeleid staan het verleden en de toekomst centraal:

Wortelen in het verleden…
Sint-Michielsgestel is een gemeente met veel groen en bomen. Al onze bomen zijn letterlijk in het verleden geworteld. Bomen werden om verschillende redenen aangeplant: geplant voor de houtproductie, als investering voor de toekomst, als statussymbool, voor een mooie straat, uit gewoonte of als bijdrage aan klimaatdoelen.

Groeien naar de toekomst
Een gemeente met volwassen bomen blijven vraagt om een goede planning en een heldere koers voor de toekomst. We richten ons tot 2030 extra op het realiseren van stabiele bomenstructuren, een afgewogen bescherming van bomen en een duurzame ontwikkeling van het bomenbestand.

Bekijk hier het bomenbeleidsplan. 

Bomen zijn de groene steunpilaar in de openbare ruimte en dragen bij aan de leefbaarheid. Bomen hebben meerdere functies en waarden.

Ruimtelijke structuur en landschap
Bomen verfraaien de openbare ruimte en geven structuur en herkenbaarheid aan het buitengebied, de dorpen en de straten. Ze verzachten het stedelijke en stenige karakter met hun groene verschijning.

Ecosysteemdiensten
Ecosysteemdiensten zijn voordelen die mensen ervaren door de aanwezigheid van een gezond ecosysteem. Zeker in deze tijd, waarin de effecten van klimaatverandering steeds heviger worden, wordt de toegevoegde waarde van bomen steeds meer zichtbaar. Dit zijn waarden als:

• Verbeteren van luchtkwaliteit
• Verkoelen van de omgeving en schaduw
• Water vasthouden in natte periodes
• Vastleggen van CO2

Biodiversiteit
Bomen bieden een noodzakelijke leefomgeving voor dieren en natuur. Vogels, insecten en zoogdieren maken gebruik van bomen. De bomen bieden een leefplek, voedsel en rustplaats voor de diersoorten. Vooral aaneengesloten beplantingen (zoals lanen) zijn hierin waardevol omdat ze een ecologische verbinding kunnen vormen.

Beleving en gebruik
Bomen worden beleefd en gebruikt door de omgeving. Mensen beleven de verandering van seizoenen, kleur en geur. Daarnaast worden bomen ook op bepaalde manieren gebruikt. Bomen kunnen dienen als klimboom, voedselbos of ontmoetingsboom. Ook spelen ze een rol in educatie en opvoeding met bijvoorbeeld de boomplantdag.

Gezondheid
Groen en bomen zijn goed voor de gezondheid. Mensen recreëren graag in een park met bomen en meer groen nodigt uit tot sporten en bewegen. Mensen voelen zich gezonder in een groene omgeving.

Cultuurhistorie
Bomen kunnen een cultuurhistorisch element versterken met hun aanwezigheid. Denk hierbij bijvoorbeeld aan oude leilindes voor een boerderij of een historische bomenlaan bij een landgoed. Bomen zijn ook vaak een basiselement van een cultuurhistorisch landschap.

De bomenstructuur is een raamwerk dat als basis dient voor de ontwikkeling van het bomenbestand in de gemeente. Het doel van de boomstructuur is om de belangrijkste bomenstructuren lange tijd in stand te kunnen houden, de huidige landschaps- en dorpskarakteristieken te versterken en bij te dragen aan de ruimtelijke kwaliteit van toekomstige ontwikkelingen.

De bomenstructuurkaart laat zien waar de belangrijkste groene structuren in onze gemeente zijn. De bomenstructuur bestaat uit de volgende onderdelen:

• Primaire structuur
• Secundaire structuur
• Woonwijken & bedrijventerreinen
• Buitengebied

Bekijk hier de bomenstructuurkaart.

We zien bomen als een belangrijke investering voor de maatschappij. Het inpassen van een boom met een goede groeiplaats is de moeite waard. De extra investering leidt uiteindelijk tot een hogere belevingswaarde en economische waarde, maar ook tot lagere onderhoudskosten voor de boom.

Nieuwe (woon)gebieden
In nieuwe woongebieden worden bomen planmatig (als onderdeel van de hoofd-, neven- of wijkstructuur)ingepast. Dit kost meer ruimte dan een boomloze inrichting, maar de gebruikte ruimte levert wel direct een hogere woon- en levenskwaliteit, natuurwaarde en klimaat adaptieve waarde.

Bestaande gebieden
Bij inrichtings- en onderhoudswerkzaamheden in bestaande gebieden is het handhaven en inpassen van (waardevolle) bomen leidend. Daarbij geldt dat de ingepaste boom in het streefbeeld van de locatie past en voldoende levensverwachting/waarde heeft in verhouding tot de bijbehorende investering.

Kwaliteit gaat boven kwantiteit
Eén grote, gezonde boom kan meer maatschappelijke waarde opleveren dan 100 kleintjes van dezelfde soort, blijkt uit onderzoek. Dat betekent dat we onze pijlen beter kunnen richten op 10 bomen die gezond oud kunnen worden, in plaats van 20 bomen met te weinig ruimte.

Duurzaam bomenbestand
Variatie is het sleutelwoord wanneer het gaat over een duurzaam bomenbestand. Voor een  duurzaam bomenbestand is het nodig dat we naar een gevarieerde mix gaan op het gebied van leeftijd, boomsoorten en status.

Het is niet mogelijk om alle bomen te beschermen, want dan wordt het onmogelijk om onze leefomgeving te ontwikkelen en in te spelen op nieuwe, verbeterde inzichten. Daarom zetten we in op het ‘verstandig beschermen van bomen’.

In de praktijk beschermen we bomen door:

• Een vergunningstelsel met een duidelijk afwegingskader te hanteren.
• Bij ruimtelijke ontwikkelingen bomen nadrukkelijker in het proces mee te nemen.
• Bij werkzaamheden in en rond bomen heldere richtlijnen te hanteren.
• Structureel beheer en onderhoud uit te voeren.

Met ons kapbeleid zorgen we ervoor dat we ook in de toekomst genoeg gezonde volwassen bomen in de gemeente hebben. We beschermen onze bomen door kapvergunningen onder bepaalde voorwaarden verplicht te stellen.

Bouwen en werken rondom bomen
Er zijn diverse activiteiten die de vitaliteit van onze bomen kunnen aantasten, zoals bouwen, (graaf)werkzaamheden, evenementen en ruimtelijke ontwikkelingen. We willen dat er bij al deze activiteiten zorgvuldig wordt omgegaan met bomen. Daarom geven we ontwikkelaars en initiatiefnemers basisprincipes en regels mee waaraan ze zich moeten houden bij hun activiteiten

Het boombeheer is gericht op het in stand houden van een gezond, veilig en duurzaam bomenbestand. Het beheer heeft als doel om gezonde bomen te ontwikkelen. Door het beheer houden we bomen veilig voor hun omgeving. Ook wordt met het beheer zoveel mogelijk geprobeerd overlast door bomen te beperken.

Belangrijke onderwerpen binnen het boombeheer zijn onder andere:

• Boomveiligheid
• Onderhoud aan bomen
• Preventie en bestrijden van ziekten en plagen

We zijn zuinig op onze bomen. We zijn een groene en duurzame gemeente en bomen dragen daar aan bij. We zien bomen niet als vervangingsproduct maar als structurele onderdelen in de openbare ruimte. We voorkomen hinder bij nieuwe aanleg, beheren onze bomen goed, maar vinden ook dat men zowel de lusten als lasten van bomen moet accepteren. Daarbij vinden we ook dat hoe waardevoller de boom is, hoe meer de aanwezigheid is gerechtvaardigd.

De hinder die van bomen wordt ervaren is sterk afhankelijk van de mensen die vaak in de buurt van de boom komen. Voor sommige mensen zijn herfstbladeren op de grond hinderlijk. Tegelijk kan een kind het zien als speelparadijs en schiet een fotograaf er het perfecte plaatje.

Iedere melding van hinder/overlast wordt serieus genomen en afzonderlijk afgewogen tegen de meerwaarde van de boom en de lokale situatie.

Meldingen en klachten
Via de gemeentelijke website is het klachten- en meldingssysteem, Fixi, te vinden. Klachten en meldingen via dit systeem proberen we spoedig en correct af te handelen.

Voorkomen van hinder en overlast
Om in de toekomst ongemak zoveel mogelijk te beperken houden we bij nieuw aan te planten bomen rekening met de locatie, de ondergrondse en bovengrondse groeiplaats en de verwachte levensduur van de boom.